Сказка на чеченском языке — Нохчалла.com — Чечня, чеченцы, обычаи, традиции, история и многое другое
Чеченские сказки

Сказка на чеченском языке

 

1 – ра  сцена.

Занавес  д1акъевлина  ю, цунна  хьалхахьашхула  сцени  т1евог1у  туьйранча, тиша  чамда  а  яхьаш:

  —  О-о-о, ма  хаза  бераш  гулделла  х1окху  зала  чохь. Со  мила  ву  хаий  шуна? Суна  мел  дукха, хаза  туьйранаш  девза  хаий  шуна? Шуна  дийций  ас? Сан  шадолу  туьйра  х1окху  чамди  чохь  ма  ду. (схьайоьллу  чамда, схьаоьцу  цхьа  х1ума-охьаюьллу, схьаоьцу  кхин  х1ума-охьаюьллу, т1аккха  схьаоьцу  дечиг  пондар)-олу: — О, х1ара  дукха  хаза  туьйра  ду, х1ара  дуьйцур  ду-кха  аса  шуна. – Чамда  т1ома  к1ел  а  юьллий, д1авоьдузанавес  схьа  а  йоьллуш.

  

     (Ц1еххьана  соцучу  машенан  тата  хеза, уьш  вовшахкхетта  аварин  тата  а. Сцени  т1ехь, салтин  духар  а  дуьйхинаши  адам  гучудолу, и  шиъ  ву  Канток  а, Дусик  а).

     — Канток,- олу  Дусика, – схьатакхавел  оцу  машенчуьра  шопар.

Кантока, кочмаш  т1ера  а  лаьцна, схьавалаво «бехкениг». 

Х1ара  шиъ  кхето  г1ерта  иза, ша  нийса  вог1уш  вара, дуьхьала  иккхинарг  цаьршинан  машен  яра  бохуш.

Ткъа  кхушимма  эхь  цахетарца  вела  а  воьлуш:

      —  Хьо  х1унда  вог1у, кхузахь  вог1уш  тхойшиъ  хилча? — олу  Кантока.

  Цу  мискане  шайн  машенан  дог1анаш  д1а  а  луш:

       —  Кхин  г1ирд-бирд  схьа  ма  делахь, та  а  йина  схьалоллур  ю  ахьа, адрескхераман  батальон, Канток, Дусик.

Йиш  а  лоькхушКанток  кулисаш  т1ехьа  волу:

       —  Собарделаш, сих  ма  лолаш, герз  схьаэца  бакъо  лолаш…

Турба  а  яхьаш, схьавог1у  Канток.

Дусика  цецваьлла  хотту: «И х1ун  ю?» — олий.

Кантока  дуьйцу:

       —  Х1ара  1амеркера  деъна  секретни  герз  ду, я  цигахь  а  х1инца  а  дика  девзаш  а  дац (корта  дозаллица  хьала  а  айбеш).

Вукхо  хотту: «Хьуна  муха  карадеъна  иза?» — олий

Канток:

       —  Цхьангге  а  ма  дийцалахь, китайски  подделка  ю  х1ара.

(Цхьана  аг1ор  д1авоьду  х1ара  шиъ, вукха аг1ор  схьавог1у, занавес  д1ацакъовлу)                                   

 

2-г1а  сцена.

 

(Хеза  хьозарчийн  декар, мохо  лесточу  гаьннийн  шур-шур  а).

Парг1ат  вог1уш  го  жима  стаг, карахь  дечиг  пондаран  ботт  а  йолуш. Дуьхьал  лесташ  партал  вог1у  шиъ. И  шиъ  ву  Канток, Дусик. Вогг1ушехь  к1ентан  коча  эха  волало  и  шиъ.

     Дусика  д1адоладо:

        —  Накъост, схьагайтал  хьайн  кехаташ! –

Канток  воьлуш  лаьтта.

        – И  х1ун  полла  бу  хьан  вортанах  леттарг, ц1ий  молуш-м  бац  и  хьан? – бохуш  воьлу  Дусик  а.

     Цуьнгара  паспорт  схьаоьций, д1ай-схьай  а  дерзадой, шайна  и  деша  цахаар  лачкъош, хотту  Кантока: — Мила  ву  боху  ахь, хьена  ву  боха-а-а?

     К1анта  собаре  жоп  ло: — Дули  к1ант  ву  со, Були.

     Дусикаботт  оззийна  схьа  а  яьккхина, хьежа  воьлча, Булис  хоуьйту  иза  шен  балалайка  хилар.

      — Дули  к1ант? Хьа-хьа-хьа! Цуьнан  ц1е  муха  ю  хьажахь, Булибублик, ДулиДули   — бохуш,

маьхьарца, цатовш  вела  а  воьлуш, кхушимма  и  дечиг  пондар  кхуссий  д1абохуьйту.

              

                                   (Хеза  каглучу  дечган  тата)

 

Булис  мохь  олу, мацах  индийски  «Танцор  диско» киночуьра  Джиммис  санна:   

 – «Ма – а – а – а – а – а» — олий.

Шина  т1емалочо  т1араш  детта, Кантока  олу:

    —  Х1ара  артист  хелха  ваккха  вайшимма?

 Були  хелха  ваккха  кхойкхуш:

    – Вала  боху  хьога, – бохуш

Ткъа  Булис  меллаша  т1араш  туху, хеза  ч1ог1а  аьз-аьзниш (эхо).

       Були  китайски  латарх  кеп  х1итто  волало, Кантока  1амеркера  деъна  герз  ластадой  коьртаха  а  тухий, (ч1ог1а  тата  долу), вуьллукхетамчуьра  а  воккхий. 1уьллучунна  паспорт  т1е  охьа  а  кхуссий, шен  герз  ги  а  тухий, д1авоьду  х1ара  шиъ.

 

3 – г1а  сцена

 

(Г1абалиш  юьйхина  мехкарий  хьийза  1уллучу  Булина  гонаха  я,

сцени  т1ехь  дохк-к1ур  х1утту, и  д1адолуш  вог1у  Къано, 1аса  а  луьйзуш).

        1уьллучу  Булина  т1ех1утту  иза, т1ох-олий (тата  доккхуш), цуьнан  коьртах  дечиг  пондар  а  тухуш, метта  валаво, дешнашца:

       —  Г1аттал  хьала, ма  ваьржи  суна  кхузахь, «парг1ат  а  ваьлла».

Ц1еххьана  х1ума  кхеттачу  Булис, реза  а  воцуш, доладо:

       —  Массо  а  ву-кха  тахана, кху  сан  коьртах  леташ, – Були  охьахуу, корта  оллабой, ши  куьг  охьа  а  хоьций,дан  амал  доцу  стаг  санна, оьг1азе.

         (Болало  тийна, сирла  мукъам)

      —  Дика  жимделла, вон  совдаьлла — иза  ду  вайн  сингаттаман  бахьана! – олу  къаночо.

 Хьала  а  хьожий, Булис  хотту:

      —  Т1аккха, (собардо), х1ун  дан  деза..?

Г1еххьа  ойланаш  серлайовларца, дечиг  пондар  д1а  а  луш, воккхачу  стага  жоп  ло:

     —  Х1окхуьнгахь  ондда  ницкъ  бу, амма  догц1енчу  стага  лекхчий  бен  гуча  ца  болу  иза.

Були, шега  схьакховдийнарг  схьа  а  оьций, къаночо  дуьйцучун  башха  ойла  а  ца  еш, лакха  волало:

      —  Кхуьнан  аз  а  дац  х1умма  а  вон, – олу.

(сцени  т1е  юха  дохк  х1утту, я  Були  пондарна  т1евирзинчу  хенахь)

Къано  т1епаза  д1авов.

Хьала  хьажчи  к1антана  воккха  стаг  ца  го.

  — Вай, иза-м  д1авайВанах, х1ара  корта-м  дика  а  ма  бац  сан  тахана!

(Занавес  д1акъовлу)

 

4 – г1а  сцена

 

Туьйранча  схьавог1у :

 —   Хаза  дуй  туьйра?! Кхин  д1а  дийций  шуна?

Занавес  д1а  а  йоьллуш  д1авоьду.

(Сцени  цхьана  маь11ехь  ю  скамейка, цунна  т1ехь  д1атаь1на  1аш  ю  Булин  х1усамнана)

Ц1а  вог1учу  Булис:

      —  Маршалла  ду  хьоьга  красавица ,- шен  хьевалар  айдан  г1ерташ.

Х1усамнанас:

     —   Красавица  а  ю  со-м  йолчунна, хьуна-м  Турпату  ю, кхийтина  хьо,  «Тур – пату», —  тур  боху  дош ч1аг1деш, аз  айдеш,- и  хила  а  тарло  хьуна  «Меч  возмездия», нагахь  санна  хьо  кисанаш  даьсса  ваг1ахь.

Уллохь  лаьтташ  йолу  лулахо, жима  зуда, Булина  т1ех1уттуш  олу:

—         Вай-х1ай, иштта  къамел  до  х1усамдега, Турпату, ахьа  а  чийхича, нахана, савсем  аьтта  хетар  ма  ву  иза.

—         Совсем  гучара  д1аялахьа  хьо, – олу  Турпатус.

—         Суна  хаьара, я  знала, нахана  дина  дика  иштта  хир  дуй, – олу  реза  йоцчу  лулахочо.

—         Знала, молчала  бы, – олу  Турпатус.

—         А  ты  мне  рот  не  затыкай!

—         Хьуна  г1азакхийн  мотт  1еми? Аса  и  мотт  схьабоккхур  бу  хьан.

 

Турпату  т1ейолало, важа  цуьнах  д1акъаьхка, и  шиъ  т1аьхьий-хьалхий  сцени  т1ера  д1айоду, цигахь  хеза  кеглучу  пхьег1ийн, охьаоьгучу  х1умнийн  тата, юха  едда  йог1уш  го  Турпату, цунна  т1аьхьа  швабра  а  айина, едда  йог1у  лулахо. Сцени  т1ехь  дуьхь-дуьхьал  а  йирзина, лата  кечъелла  йоллучу  хенахь, Були  дечиг  пондар  лакха  волало.  

Цо  хьалхалера  мукъам  болабо, ши  зуда  шаьшимма  дечух  а  ца  кхеташ  т1аьхьара  лакха  йолало:

 

Сан  к1орни  дайнера, мама

И  суна  карийра, мама.

Сийна  бай  болучу  арахь,

Мехкарий  тобанца  лаьтташ.

 

Т1е  яха  даго  ца  юьтуш,

Цаяхча  кийрара  дог  доьлхуш.

Лаьттара  со  к1орнига  хьоьжуш,

Сирлачу  б1аьргех  хи  1ийнош.

 

Т1аккха  Булис  «ламбада»  йолайо, ши  зуда  хелхаюьйлу.    

Схьакъаьста  шина  зудчун  хийцаелла  амалш. Цецваьлла  ойлаярца  зрительшка  хьоьжу  Були.

Х1усамнанас  шеца  йолу  лулахо  чу  кхойкху, т1аккха  Булига  олу:

—  Хьомениг, хье  ца  луш  чуволалахь, ас  вайна  х1инццехь  цхьа  мерза  юург  кечйийра  ю  хьуна.

Дукха  цецваьлла  Були  ша  воллчохь  охьахуу.

 

Занавес  т1ехьара  схьа  а  къедийтуьйранчас  олу:

—  Иштта  хиира  Булина  шен  керлачу  пондаран  ницкъ  муха  бу.

 

(Х1оккхузара  д1айолало  5 —  сцена)

 

5 – г1а  сцена

 

Х1окху  дечигпондаран  ницкъах  кхета  а  кхетта  вог1авелла  лаьттачу  Булина  т1евог1у  лулахо, лен а луьйш, шега  ладуг1уш  цахиларан  ойла  а  ца  еш. Цо  дуьйцу:

—         Хьажахьцара  дийриг, эхь  дац  иза – бохуш  шениг  дуьйцу  кхо.

Булис, х1ара  зударий  буьцу  моьттуш,  олу:

—         Ду, х1инца  севцна  уьш, хьажал  хьо-м.

—         Муха  севцна, муьлш  севцна? – олу  цецваларца

—         Х1арий, — куйьг  а  хьажош  цхьана  аг1орважий, — вукха  аг1ор  куьйг а  хьажош.

—         Х1арий, важий-м  ца  хаьа  сунасайн  стажца  дог1уш  долу  пенси  яздеш  дац-кха. Эхь ду-кха  х1ара. Д1абуьйцу  мотт  а  цакхета  цаьрна-м.

—         Пенси  боху  ахь?-самаваьлча  санна  хотту  Булис, ц1еххьана  цхьа  х1ума  дагадеъча  санна  олу  хьокхо:

—         Вайшиъ  цхьана  г1о  цига?

Х1ара  шиъ  д1аволало, воккха  стаг  луьйчура  саца  а  ца  соцуш.

 

Туьйранча  вукху  аг1ор  занавес  т1ехьара  схьа  а  хьожий:

—  Набрш-м  ца  кхетта  шуна?! Кхин  д1а  дуьйций? – олий  хотту

 

Сцени  цхьана  маь11ехь  лаьтта  стол, цунна  юххехь  хиъна  1аш  кечъелла, современни  йоманикюр  а  еш. Юха  а  воккха  стаг  гинчу  йо1а  доккху  доккха  са, сатта  а  сетташ.

—         Воккха  стаг, хьо  суна  психологически  давлени  ян  г1ерташа-м  вац? – олу  йо1а  шен  леларца  а, дешнашца  а  х1ара  шена  к1ордор  гойтуш.– Х1инцца  1уьйранна  дара  хьо  вог1уш, хьо  вицвелла, х1а-а-а-а-а? Склероз! – аьлла  сацам  а  беш, д1айоьрзу.

—         Йо1, иштта  нервничать  х1унда  до  ахьа, ваша  хьо  хазъелла  лелаш  хила  а  ма тарло – олу  Булис

—         Хаза  ву-кха  шушиъ  шиъъе  а, х1инца  аравалахь – олу  йо1а  батт  а  саттош.

—          Хьо  сих  ца  лахь, оха  балалайка  а  локхуш, самукъадоккхур  ду  хьан, хаза  йо1, – олу  Булис

—         О-о-о, достали, артистыолушд1айоьрзу  иза, кхаьрна  букъ  а  тухуш.

Цо  аьлларг  тергал  а  ца  деш, Були  балалайка  лакха  волало. Сцени  т1ехь  хеза  самукъане, ч1ог1а  лоькху  балалайка, кхин  д1а  хабарш  а  ца  дуьйцуш  го  х1ара  сурт:

     Д1айирзинчара  схьа  а  йоьрзий, йо1, цхьа  хаза  къажа  а  къежий, воккхачу  стаге  схьакхойкху  охьахаа, т1аккха  го  цуьнан  г1уллакхе  ладоьг1уш  корта  а  лестош, пондар  д1асоцу) йо1а  воккхачу  стаге  олу:

—  Ваша, хьо  х1оккхузахь  сацалахь, со  х1инцца  схьайог1у  хьуна.

Ша  ондда  когаш  а  дохуш  чуйоьду  директор  волчу, олу:

Вай-х1ай, мел  лелор  волуш  ву  вай  и  воккха  стаг   д1ай-схьай? Цунан  г1улкхе  хьажа  хан  хуьлуш  яц  вай, ткъа  министро  телефон  тоьхчахьанна  тоьуш  хуьлу.

Цецваьллачу  директора  кхуьнга  схьа  а  воьрзуш:

—  И  х1ун  ду…? Хьуна  кху  чу  ян   бакъо  хьан  елла? Яла  ара…!

олушкуьг  хьажадо  не1арехьа. Кхо  и  мохь  хьаькхча  чувог1у  ши  стаг.

—  Х1орш  муьлш  бу  х1инца? – гуттара  чураволу  директор.

Цо  бохург  ца  хезаш  санна, д1а  а  х1уттий, пондар  болабо  Булис

 

Цхьана  меттахь  вог1авелла  лаьтташ  волу  директорац1еххьана  самаваьлча  санавоккхачу  стаге  а  хьожуш, олу:

—         Де  дика  хуьлда  хьан  воккха  стаг! Хьо  лаа  леларий! Марша  ва  хьо, ма  дика  ду  хьо  веъна! – цул  т1аьхьа, ша  г1ант  а  дахьаш  цу  т1е  охьахааво  воккха  стаг

—         Со-м,- цецваларна  вист  а  ца  хилалуш, дийца  волало  къано. – Со-м  пенсин  г1уллакхана  лелара. Цхьа  кехат  т1етоьаш  дац  бохуш, г1оза  хиларг  и  кхо  кепек  схьа  цалуш  х1оттийна-кха  со.

—         Ваша, ас  хьо  х1инца  машенахь  ц1а  вуьгуьйту, ахь  са  ма  гатде, тахханехь  г1ала  а  вахна, хьан  пенси  г1улкхана  оьшу  кехат  аса  схьадохьур  ду. И  кехаташ  чекхдевлча, со-суо  хьан  первы  пенси  схьадахьаш  вог1ур  ву-кх..

Воккха  стаг  ч1ог1а  реза  хилла:

—         Вай, Дела  реза  хуьлийла  хьуна, Махмуд  Мухмадович.

Кхин  д1а  баркалла  ала  а  цавуьтуш  директоро:

—         Цхьа  а  х1ума  дац. Хьуна  хуьлийла  Дела  реза, ахьа  и  хаза  доьзал  кхиорна, оццул  дукха  а, т1аьхьалонаш  йолу  болх  барна  а, баккхийчу  нехан  сий  цадинаргша  сийлахь  хир  вац, – олуш, директоро  пенсионер  новкъа  воккху.

 

6 – г1а  сцена

 

Сцени  т1ехь  дукха  халкъ  ду.

1       Ши  йо1  гуш  ю  сцени  т1ехь, дехьо  лаьтташ  к1ант  ву. Цхьана  йо1а  дуьйцуш  дерг: — Хьуна  хетаделла  иза, суна-м  ца  хаьа  иза  муха  нисделла, хьуна  вас  ян  г1ерташ-м  яцара  хьуна  со, – бохуш. Вукхо :  —  Суна  хаа  а  ца  хууш, хьо-м  сунна  т1ехьийзачу  к1антаца  бегаш  беш  лелаш хилла – олу. Хьалхарчо: — Вай, ч1ог1а  доккха  х1ума  а  дара-кха  суна-м  ца  оьшу  иза. (Х1ара  шиъ  и  дуьйцуш  1ашшехь)                                               

2       Милиционер  ву  кочмаш  т1ера  а  лаьцна  к1ант  д1атекхош, участке  вига  г1ерташ. Важа  шен  бехк  бац  бохуш, юхаг1ерта. Иза  сцени  юккъе  кхаьчначу  хенахь)

3       Дуьхь-дуьхьал  вог1учу  шинан  к1ента  вовшех  белшаш  кхета, эццигахь  дов  а  долий  и  шиъ  чучча  г1ерта (дехьо  стоьла  йистехь  марожнаш  а  юуш  1аш  болу  к1ентий  хьалалелха  кхеран  барт  бан)

Цаьрга  массаьрга  хьежа  а  хьоьжуш  вог1у  Були, цкъа  саца  а  социйт1аккха  лаьтта  охьа  а  хуий, шен  пондар  лакха  волало  иза.

Г1овг1а  соцу.

Були  корта  хьала  а  ца  айбеш, къайлаха  хьожу  массаьрга  а.

Иштта  хилла  долу  хьал  нисдала  долало:

Милцочо  к1ант  д1ахоьцу, т1аккха, белш  т1е  куьйг  а  хьокхуш  олу: «Кхин  ма  лелалахь  иштта, эхь  ду  хьуна»; ши  йо1  маракхета; шина  к1анта  вовшашка  салам  кхийдош  го. Эццигахь  берта  баханчу  наха  хелхарш  до, Булис  хелхара  эшар  а  локхуш  дечиг  пондар  т1ехь. Цхьа  шимма  хелхар  динчул  т1аьхьа  пондар  соцуБули  вистхуьлу:

—         Мел  хаза, мел  самукъане  ду  х1инца, иштта  бертахь, безамца  даха  вай?!  Массо  а  цхьа  йижарий, вежарий  ма  ду  вай, цхьана  дех-ненах  схьа  а  девлла, Дала  кхоьллина  долчу  Адамах, Хьавах а.

 

Иза  аьлла  ваьлча, кхара  юха  а  хелхаран  бал  боккху.

 

 

7       – г1а  сцена

 

Ша  вог1учу  Булина  дуьхьал  вог1у  хьалхалера «ши  т1емло»  1иттарш  ян  волало:

—         Вайн  известни  артист  ма  ву  х1ара-мКантока  олу.

—         Схьавоьлла  х1оккхуза, д1алакхал «Лекха  лаьмнаш», – Дусика  воьлуш  Булих  олу.

Х1ара  шиъ  тергал  а  ца  веш  д1авоьдучу  Булина  хеза, йоьдучу  йо1ана  хичаш  еш  шина  «т1емлочо»

Дусик:

—         Йо1, хьо  мичара  яьлла  сел  хаза, дийцахьа.

—         Бат  стенна  сеттайо  ахьа, хьо  стенна  реза  яц, сан  говро  ядича  санна, — олу  Кантока.

—          Ахь  ца  ядийна  бохуш  ю  иза  иштта, хьа-хьа-хьа – бохуш  воьлу  Дусик.

Дусика  йо1ан  т1оьрмиг  схьа  а  лаьцна  юхаийзайо. Йо1а  мохь  хьоькху:       —  Д1ахецахьа, 1овдал! – бохуш.

—  1аддайитал  и  йо1, – олу  Булис, соций  юха  а  воьрзий.

Х1ара  шиъ  Булина  т1еволало, йо1ан  т1оьрмиг  д1а  а  хоьций:

—  Вайн  известни  артист  ма  ву  х1ара-м! – олу  Кантока.

Вукхо: — Джимми, спой! – бохуш  т1евог1у.

Булис  кхин  х1ума  а  ца  олуш  пондар  болабо, ши  т1емло  хелхар  дан  волало, шаьшшиъ  цец  а  вуьйлуш. Булис  х1ара  шиъ  г1елвелла  вожжалц, пондар  саца  ца  бо. Т1аккха  йо1е  схьа  а  воьрзий  олу:

—  Х1инца  парг1ат  д1аяха  мегар  ду  хьуна.

—  Дела  реза  хуьйла  хьуна  — олу  цецяьллачу  йо1а.

—  Х1умма  а  дац, д1а  ц1а  г1о  хьо, – олу  Булис. Х1ара  шиъ  сцени  т1ера  д1адоьду.

Сцени  т1ехь  1уьллуш  волу  шиъ  меттавог1у.

Дусика  хотту:

—  И  х1ун  дара  цо  вайшинна  динарг? – олий

—  Сан  1амеркански  герз  а  ца  кхочу  цуьнан  пондаре, – олу  вукхо.

 

8       – г1а  сцена

 

Були  ц1авог1у. Чохь  хабарш  дуьйцуш  1аш  ю  кхуьнан  зуда  а, лулахо  а. Х1усамнанас  г1иллакхе  схьакхойкху  Булига  стоьлан  йисте  кхача  баа. Иза  охьа  а  хаавой, ши  зуда  д1айоьду  сцени  т1ера. Сцени  т1ехь  к1ур-дохк  болу, иза  д1аболуш  го  Булина  уллехь  лаьтташ  мацах  дечиг  пондар  белла  волу  воккха  стаг. Цо  дуьйцу:

—         Х1ара  дуьне  вонаша  дузуш лаьтта.

И  вонаш  адамийн  кийра  д1а  а  лаьцна  1аш  ду.

Д1адуьйш долу  х1у  саннакхуьуш  ду  уьш. Гина-кха  х1уна  жима  хьачкъан  буьртиг  д1абийчацуьнах  доккха  г1ад  хуьлу, шена  т1ехь  кхоъ-биъ  хьачк1ан  кам  а  болуш, амма  иза  диканашца  доза  мегар  ду.

Ткъа  вонаш  кхуьу  асар  санна  сиха, асаро  юкъош  йолу  хьаьч1иг  санна  вонаша  дукъадо  дика, цхьабакъду: вай  юурга-м  хьаьч1иг  хуьлу, асар  ца  доу  вай.

Дика  а, вон  а  некъаш  Дала  схьагойтуш  ду, харжар  х1оранна  т1е  а  дуьллуш.

Хьуна  вон  х1ума  дагадеънехь, иза  кхуьу  ойланца, х1унда  аьлчи  Дала  вайн  ойланаш  а, вайн  дег1нош  санна  даимана  кхуьуш  кхоьллина.

Вай  д1а  ца  лоллуш, эккхоза  йисинчу  ойланех  хуьлу  х1ара  асар, ладог1ал  ахьа: стешхалла, осалалла, сутаралла, писалла, б1аьрмецигалла, эвхьазалла, къизалла, мекирло, ямартло.

Кхана  т1едог1учу  дезчу  дийнахь, оцу  эскарах  лата  везаш  ву  хьо.

Хьан  ницкъЦ1ена  дог.

Хьан  герзДечигпондар.

 

Иза  дийцина  воллушехь  дохк  йог1у, воккха  стаг  къайла  волу, ойланехь  вуьтий  «керла  ваьлла  т1емало».

Шен  дивана  т1ехь  д1атаь1на, шен  бан  безачу  т1еман  ойла  а  еш  1ачу  Булина  наб  кхета.

(Сцени  т1ехь  бода) Шина  т1емалочо  пондар  лачкъабо, сехьа  а  волийцунна  т1е  п1елгаш  детта  волало.

Дусик:

—  Давай, д1алакхал  вайниг.

Канток:

—  Собардел, хьалха  заказ  ян  ма  езий, (цхьа  куруо  куьйг  а  лоцуш) вайшинна-а…х1ун  оьшу?

—  Вайшинна  дикачух  цхьацца  ши  машен  оьшу, цхьа  йоккха  ши  тапча  оьшу…

—  Собардел, дика  ду, пока  тоуьйту  вайшиммаолий, пондарна  т1е  п1елгаш  детта  волало, амма  цуьнан  г1уллакх  ца  хуьлу.

Вукхо  олу:

—  Деллахьанакъост, хьоьга  ладийг1а  воьлчи, сан  дег1ан  пхенаш  ийзадо, схьалол, ас  локхур  бу  иза,– олий, схьа  а  оьций,  «вукхо  санна  хаза  д1алокху».

 

(Кхара  пондар  хьийзочу  хенахьзанавес  а  ийзош  вог1у  туьйранча)

—  Аш  х1ун  леладо  кхузахь  буьйсанна  юккъехь, нах  бийшина  ца буьтуш, ма  ел  г1овг1анаш, д1авало, д1авало  кхузара  шиъъе  а, – олий,  и  шиъ  эккхаво.

И  шиъ  эккха  а  вой, зрительшка  схьа  а  хьожий, Туьйранчас  олу:

 —   Пондар  лакха  ца  хуучо, шена  Бахам  безахь, дашо  ч1ара  лаца  беза, хин  йисте  а  вахана, «ловись  рыбка  золотая  и  маленькая», аьлла.

 

9  – г1а  сцена

 

Занавес  схьайоьллуш  туьйранчас  олу:

 —   Самаваьлчи  Булина  шен  пондар  лачкъина  карабо.

Були  самаволу, амма  шен  пондар  ца  карабо  цунна, д1ай-схьай  хьоьжуш  лоьху  цо  иза, т1аккха  олу:

 —    Х1инца  х1ун  дан  деза  ас?

      Вочунна  дуьхьало  муха  ян  еза  ас?

      Сан  герздечиг-пондар  ма  бу, —   элира  воккхачу  стага.

Юха  а  леха  х1уттуЭцца  т1евог1у  пенсионер-лулахо  1абдул-Хьумид:

 —   Ва, Були, хьо  х1ун  лоьхуш  ву? – олий  хотту  цо.

Булис  олу:

 —   Дера  бу, 1абдул-Хьумид  соьгахь  боккха  бала. Пондар  байна  сан. Тахана, вонех  лата  везаш  вара  со, оцу  буьрсачу  т1амехь  герз  и  дечиг  пондар  а  болуш, (жимма  собар  а  дой, цхьана  метте  а  хьоьжуш)  аммабакъду, х1инца  айса  т1елаьцна  некъ, д1ацабаьхьчи  ца  волу  со.

     Хьо  марша  1ойла, 1абдул-Хьумид, далаза  дисахь  гур  ду  вай – олий, воккхачу  стагана  мара  а  кхетий, д1авоьду  Були.

1-Хьумид   ойланашка  вахна  лаьтташ  а  волуш  занавес  д1акъовлу  Туьйранчас:

 —   Дукха  буьрса  бара «вонаша»  Булина  дуьхьала  баьккхина  т1ом! – олуш.

  

 

10 – г1а  сцена

 

Занавес  схьайоьллу, сцени  т1ехь  го  х1ара  сурт:

Шуьйра, 1аьржа  х1уманаш  а  юьйхина (вонаш) гонахьа  хьийза  Булина.

Го, Булин  ницкъ  д1аболуш, иза  г1еллой  охьавужуш.

Сцени  цхьана  маь11ехь  1уьллуш  Були  ву, вукха  аг1ора  1-Хьумид  гучуволу, адамашка  орца  а  доьхуш:

 —   Х1ай  нах, схьагулло! Булис  дуккха  а  диканаш  дира  вайна. Тахана  вонна  дуьхьала  г1аьттина  иза, цхьаъ  ша, вай  массара  а  цунна  г1о-накъосталла  дан  деза, олуш  ма  ду, шиъ  цхьаннал  тоьлла.

Нийса  лоь  хьо, г1о  дан  деза  Булина  бохуш  массо  а  т1етов  кхунна.

 

Адамаш  г1овттаро, церан  барт  хиларо  ницкъ  ло  Булина, иза  г1отту  вожначуьра, юха  а  шен  т1ом  д1аболабо  цо.  

Адамаш  т1екхочу  цунна, уьш  лата  дуьйлало, лоьхкуш  вонаш.

Сцена  серла  йолу. Г1овг1анаш  д1асовцу. Массо  а  марабетталосамукъадаьлла.

Т1евог1у  ши  т1емало  Канток, Дусик  а, дечиг  пондар  схьа  а  бахьаш. Булига  д1а  а  кховдош, олу:

 —   Къинт1ера  вала  тхуна, Були, хьан  карахь  бен  ницкъ  болуш  цахилла  х1ара  пондар.

Цаьргара  дечиг  пондар  схьа  а  оьций, Булис  олу:

 —   Х1ай  нах, ладог1алаш  соьга!

      Х1инца  кхетта  со.

     Ницкъ  соьгахь  бац, ницкъ  х1окху  пондарехь  а  бац.

Вай  бертахь  хиларца, вовшех  кхетарца, нийсо  лелорца. Вовшех  дашарца, вовший  дезарца, вовшашна  юккъехь  марзо  латторца  кхуьуш  бу  вайн  ницкъ, кхуьуш  ду  диканаш  а.

Диканаш  алсамдевлча, вона  меттиг  ца  кхочу. Т1аккха  хила  вай  мерза, хила  вай дика, хила  вай  хаза!?

Булис  дечигпондар  локху. Занавес  сехьа, сцени  т1ерачаьрна  ган  а  ца  гуш, вог1учу  Туьйранчас  олу:

  

—   Булис  ма-аллара  ду  иза  дерриге  а, цхьабакъду, дог-ойла  ц1ена  йолчу  адамо  кхуллу  исбаьхьа  мукъам. Ткъа  ишттачу  мукъамо  стеган  синхаам  самабоккху, нийсоне, ц1еналле берзабо. (кхойкху)

Туьйранчас  занавес  д1акъовлу. Юхавог1у, чамда  а  яхьаш, цу  чу  дечиг  пондар  и  буьллий, олу:

 —   Дика  мел  дерг  вайна.

     Вон  мел  дерг  дайна.

     Туьйра  чекхдели.

     Со  дийцина  вели.

 

 

Автор  сценария  Эниев  Иса

Оставить комментарий