Хьонке дахана бераш — Нохчалла.com — Чечня, чеченцы, обычаи, традиции, история и многое другое
Чеченские сказки

Хьонке дахана бераш

(Нохчийн  халкъан  туьйра)

 

Цхьа  бераш  хилла  хьуьнаха  хьонке  дахана, дукха  хьонка  а  карийна, иза  боккхуш  1аш, х1орш  хьебелла, хьуьнах  бода  боьлла. Хьуьнах  берзалой  а  хилла  уг1уш.

Бераш  лахахьа  а  дитина, воккхоха  волу  к1ант  лекхачу  попана  т1е  ваьлла, чуваха  цхьа  а  ц1ено, я  меттиг  карайой  хьажа.

Д1ёай-схьай  хьаьжча  цунна  цхьа  ц1ийна  лаппаг1а  гина. Цу  ц1ийна  не1арга  баьхкина   х1орш.

Не1  схьа  а  йиллина  доккха  ешап  дуьхьала  даьлла  кхаьрна, яккхий  к1омсарш  а  йолуш, кегийна  еха  месаш  а  йолуш, этт1а  х1умнаш  а  йолуш  т1еюьйхина.

 

 

—  Чудуьйла  Бабин  бераш – аьлла, чудигна  цо  уьш.

Т1аккха  кохьар  хьовзийна  ахьар  а  даьккхина, алу  т1етесна  мижаргаш  а  деттина, беттина  газана  когаш-корта  а  баийна  д1адийшина  цо  бераш. Ткъа  ша  пешачу  яккхий  гоьргаш  а  ехкина, йоккха  ц1е  а  латийна, пеша  хьалхахьа  охьабиллина  боккха  т1улг, цу  т1е  доккха  урс  хьоькхуш  ирдеш  хилла.

Берашка  схьа  а  дирзина  ешапо  аьлла:

—  Вижнарг  мила  ву, вижазниг  мила  ву?

Воккхаха  волчу  к1анта  аьлла:

—   Вижнарг, вижвзниг  со  дера  ву.

—   Хьо  х1унда  цавуьжу? – хаьттина  ешапо.

—   Тхан  нанас  хьаста  хьостьий, ара  а  дохий, ц1енна  го  тоссуьйтура  тхоьга, т1аккхий  Бен  наб  цакхетара  тхуна.

Ешапо  ара  а  даьхна, юха  чу  а  дахкийна.

Юха  охьахиъна  ешап  урс  ирдан. Т1аккха  хаьттина:

—   Вижнарг  мила  ву, вижазниг  мила  ву?

—   Вижнарг  со  ву, вижазниг  дера  ву  со – аьлла  воккхахволчу  к1анта.

Ешапо  хаьттина:

—   Хьо  х1унда  цавуьжу? – аьлла.

—   Тхан  нанас  буьйсанна  цацаначохь  хи  а  дохьий. Хи  маладора  суна, т1аккхий  бен  наб  цакхета  суна. – аьлла  к1анта.

Ешап  цаца  а  эцна  хит1е  дахна. Хи  оьцуш  схьакхачале  1ений  чекх  а  долий  юха  доьдуш, иштта  ъх1ара  леллашехь  буьйса  д1аяьлла.

Сахилча, ешап  ц1адале, к1ант  шеен  йижарий, вежарий  эцна  ц1авахна. К1адделла  делкъахан  хуьлучу  хенахь  ешап  ц1адеъна  бах, дилхина, дилхина  дела  бах.

Г1улдий – булдий  цаьрна, кай – бож  вайна.

 

 

Йийцинарг  Шаипов  Саид. Х1иди-к1отар. Вина  1934 ш.

 

 

 

(Сказки  записала  Терлоева Р)

Оставить комментарий